7 σημαντικοί λόγοι για να εξερευνήσετε τη Λιβαδειά

Γύρω στα 140 χλμ. από την Αθήνα, η Λιβαδειά σε προκαλεί να μείνεις κοντά της περισσότερο απ’ όσο κρατάει ένα από τα διάσημα σουβλάκια της. Μια απόφαση δρόμος είναι.

Ανάμεσα σε δυο βουνά, Παρνασσό-Ελικώνα, και χιλιόμετρα από τρεχούμενα νερά θα ανακαλύψετε γοητευτικούς μύθους και αρχαία μυστικά, ιστορικά αξιοθέατα και μονοπάτια για ονειρεμένες βόλτες. Αφήστε που σε μισή ώρα έχετε βγει σε παραλία για ουζάκι.

1. Η υδάτινη ομορφιά της Κρύας

Είναι το κεντρικό σημείο της Λιβαδειάς με το πλακόστρωτο, τα γεφυράκια και τα πολλά νερά, όπου μικρά παιδιά τρώγαμε τα καλαμάκια μας στα γρήγορα γιατί έπρεπε να ξαναμπούμε στο αυτοκίνητο προς τον αρχικό προορισμό (που ποτέ δεν υπήρξε η Λιβαδειά).

Θα τη δείτε με άλλο μάτι γνωρίζοντας ότι τα τρεχούμενα νερά που διασχίζουν και υδροδοτούν την πόλη και σχηματίζουν καταρράκτες, ρυάκια και κανάλια είναι το θρυλικό ποτάμι Ερκυνα, το δεύτερο θηλυκό της χώρας μαζί με τη Νέδα στη Μεσσηνία.

Γιατί θρυλικό; Γιατί χάρη σε θρύλο ονομάστηκε έτσι, από τη νύμφη που λέγεται ότι έπαιζε εδώ με την Περσεφόνη και τη χήνα τους, η οποία τους ξέφυγε και κρύφτηκε σε σπηλιά πίσω από έναν βράχο. Οταν οι δύο νύμφες τον μετακίνησαν, τα νερά που ξεπήδησαν δημιούργησαν τον ποταμό. Αυτό τον μύθο αναπαριστά και το γλυπτό που θα δείτε στα νερά της, μόνο που δεν είναι αρχαίο. Το φιλοτέχνησε και δώρισε στην πόλη το 2000 ο μόνιμος κάτοικος και γλύπτης Σπύρος Γουργιώτης.

Η Κρύα είναι παραπάνω από γραφική, με ψηλά πλατάνια, πέτρινα βιομηχανικά κτίρια στις όχθες και τοξωτά γεφύρια που κατασκευάστηκαν την εποχή της Τουρκοκρατίας αλλά μπορείτε ακόμα να διασχίσετε για να περάσετε πάνω από τα νερά. Ο νερόμυλος και η νεροτριβή, που φωτογραφίζονται περισσότερο και από επώνυμους επισκέπτες, λειτουργούσαν ως τα μέσα του 20ού αιώνα και μαζί με δύο κλωστήρια, ένα εκκοκκιστήριο βάμβακος και μερικά εργοστάσια στην έξοδο της πόλης έπαιρναν όλα ενέργεια από τη δύναμη του ποταμού.

2. Οι πηγές της Λήθης και της Μνημοσύνης

Οι δύο πηγές που ενισχύουν το ρεύμα της Ερκυνας στην Κρύα, στην αρχαιότητα προετοίμαζαν τους επισκέπτες του Μαντείου Τροφωνίου (βλ. παρακάτω) για την επίσκεψη που θα άλλαζε τη ζωή τους.

Στα νερά της Λήθης έμπαιναν για να ξεχάσουν όσα τους βάραιναν τη μνήμη και στης Μνημοσύνης για να μπορέσουν να θυμηθούν όσα τρομερά θα έβλεπαν και θα άκουγαν στη συνέχεια στο μαντείο.

3. Το μυστηριώδες Μαντείο Τροφωνίου

Σε αυτό οφείλεται η τεράστια φήμη της οποίας έχαιρε η Λιβαδειά στους αρχαίους χρόνους. Είναι το πιο περίεργο μαντείο της χώρας.

Πολύ εν τάχει, διέφερε ως προς τις υποδομές (σπήλαιο), τον επεισοδιακό τρόπο εισόδου και εξόδου (από μια τρύπα στο έδαφος που σε ρουφούσε και μετά σε έσπρωχνε προς τα έξω), αλλά και τον τρόπο χρησμοδότησης (τον έδινε το πνεύμα του Τροφωνίου με το οποίο δεν μπορούσες να συνομιλήσεις καν, έχανες προσωρινά τη φωνή σου, αλλά και το γέλιο σου για μέρες μετά την επίσκεψη).

Πολλά ακόμη τα μυστήρια που συνέβαιναν εδώ, αλλά μεγαλύτερο παραμένει η ακριβής τοποθεσία του, που παρά τις πληροφορίες του Παυσανία δεν έχει ανακαλυφθεί ακόμη. Ως τότε, μπορείτε να πάρετε μια πληρέστερη εικόνα από την εικονική παρουσίαση του Μαντείου Τροφωνίου στο Ιστορικό – Εθνολογικό Μουσείο Λιβαδειάς (τηλ. 22613 50802, http://mouseiolivadeias.blogspot.gr).

4. Το ιερό φαράγγι

Ακολουθώντας το λιθόστρωτο από τις πηγές στην Κρύα, βγαίνετε σε ένα κατάφυτο φαράγγι που για τους αρχαίους λειτουργούσε ως ιερό άλσος. Με σημαντικότερο το ιερό του Τροφωνίου στο όρος του Αϊ-Λια, δίπλα στο ποτάμι υπήρχαν κτίσματα και ιερά αφιερωμένα σε θεότητες και θεούς (Διόνυσο, Ερμή, Απόλλωνα, Δήμητρα κ.ά.).

Λίγο ψηλότερα μπορείτε να δείτε κάποια ερείπια από τον ναό του Διός Βασιλέως, αλλά το πιο τρανταχτό αρχαίο δείγμα είναι οι κόγχες στα κάθετα βράχια του φαραγγιού όπου τοποθετούσαν τα αγάλματα. Οι λιγότερο φανατικοί της αρχαιότητας, πάντως, θα ενθουσιαστείτε με τις πίστες αναρρίχησης που θα βρείτε εδώ.

Το πέτρινο θέατρο που θα συναντήσετε επίσης στο φαράγγι δεν είναι αρχαίο, αλλά προσπάθησε να μοιάζει όταν κατασκευάστηκε το 1987. Διαθέτει καλή ακουστική κι εδώ πραγματοποιούνται πολλές πολιτιστικές εκδηλώσεις με αποκορύφωμα τα Τροφώνια κάθε Σεπτέμβριο.

5. Τα εκκλησάκια στα ψηλά

Μετά το θέατρο αρχίζει ένα μονοπάτι. Αν ανεβείτε τα 600 δύσκολα σκαλοπάτια, θα καταλήξετε στο εκκλησάκι του Αγίου Μηνά αλλά και της θαυματουργής, όπως τη θέλει η θρησκευτική παράδοση, Αγίας Ιερουσαλήμ, μέσα στη σπηλιά της Ζωοδόχου Πηγής από όπου αναβλύζει αγίασμα. Όπως και η θέα, ευλογημένη.

6. Το κάστρο της εκδίκησης

Η αλήθεια είναι πως από κάστρα η ελληνική επαρχία άλλο τίποτα. Της Λιβαδειάς όμως ξεχωρίζει για έναν λόγο: είναι ένα από τα ελάχιστα απομεινάρια της καταλανικής κυριαρχίας στην Ελλάδα. Τα τείχη του ορθώνονται ακόμα στον λόφο του Αγίου Ηλία και εκτός από τη θέα της πόλης πιάτο, δημιουργεί ανατριχίλες με την ιστορία του.

Αρχικά χτίστηκε από τους Βυζαντινούς και στη συνέχεια επεκτάθηκε από τους Φράγκους και τους Καταλανούς. Πώς βρέθηκαν οι τελευταίοι στη Λιβαδειά; Οταν ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Ανδρόνικος Β’ Παλαιολόγος τούς κάλεσε για να ενισχύσει την άμυνα απέναντι στους Τούρκους, εκείνοι στον δρόμο τους εξολόθρευσαν κάμποσες χιλιάδες από τον στρατό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Προς αναγνώριση του ζήλου τους, ο Ανδρόνικος ανακήρυξε τον ηγέτη τους Καίσαρα, γεγονός που εξόργισε τον γιο του, Μιχαήλ. Δολοφονώντας τον Ροζέ ντε Φλορ, ο Μιχαήλ πίστευε πως θα προκαλούσε το τέλος της ακέφαλης πλέον Καταλανικής Εταιρείας, όμως αντ’ αυτού ακολούθησε η ιστορική «καταλανική εκδίκηση» κατά των Βυζαντινών. Η κατάκτηση της πόλης διήρκεσε από το 1309 έως το 1380, ενώ το μένος και οι σφαγές ήταν τέτοιας έντασης, που επί αιώνες στην Ελλάδα ο χαρακτηρισμός «Κατελάνος» αποτελούσε προσβολή βαριά και ασήκωτη.

7. Οι κοντινές εκδρομές

Η Λιβαδειά είναι μια ιδανική ημερήσια εκδρομή, αν έχετε όμως όρεξη για εξερευνήσεις μπορεί να διαρκέσει περισσότερο.

Ο Ελικώνας που υψώνεται από πάνω της ίσως δεν έχει την αίγλη του Παρνασσού, αλλά δεν υστερεί σε μυθολογία (βουνό των Μουσών), αγχολυτικές διαδρομές, όμορφους οικισμούς, ζεστούς ξενώνες, ωραία ταβερνάκια και ουζερί δίπλα στο κύμα.

Γιατί ο ορεινός όγκος σβήνει σε αμμουδιές. Αναζητήστε τα χωριουδάκια Ζερύκι, Κυριάκι, Θίσβη, ενώ οι παραλίες του Σαράντη, της Ζάλτσας, του Αγ. Ιωάννη, του Αγ. Νικολάου και της Αλυκής θα σας φέρουν πιο κοντά στο καλοκαίρι.

Αφήστε που από τη Λιβαδειά είστε πολύ κοντά σε Δελφούς, Αράχοβα, στο Δίστομο με την παραλία του και βέβαια στον αιώνιο αντίπαλο Παρνασσό.